De gemeente Bloemendaal is ontstaan uit de ambachtsheerlijkheden Tetterode, Aelbertsberg en Vogelenzang. Tetterode is nu Overveen, Aelbertsberg is Bloemendaal, de naam Vogelenzang is onveranderd. De naam heerlijkheid is als volgt te verklaren. In de Graventijd (12e-14e eeuw) probeerde men gronden en moerassen te ontginnen voor landbouw en veeteelt. Deze ontginning werd ook roding (rooien van bossen) genoemd. De uitgang "rode" komt in verschillende benamingen in de gemeente voor. Het uit de duinen vloeiende water werd afgevoerd via natuurlijke weg - beken - en door gegraven sloten en vaarten (Delft, Houtvaart) naar Spaarne, Rijn of Wijkermeer.

De gemeente en haar dorpskernen

De gemeente Bloemendaal bestaat uit de dorpen Bloemendaal, Overveen, Aerdenhout en Vogelenzang (zie ook: www.dorpvogelenzang.nl). Ze is gelegen ten westen van Haarlem/Heemstede op de binnenduinrand.

Als men de kaart van de gemeente Bloemendaal bekijkt, ziet men dat de gemeente de vorm heeft van een bijl. De kop wordt gevormd door de dorpen Bloemendaal en Overveen met duinen tot aan zee; de steel door Aerdenhout en Vogelenzang.

Qua oppervlakte is Bloemendaal een uitgestrekte gemeente, 3856 ha. De lengte van de gemeente is ongeveer 14 kilometer van noord naar zuid. Even ten zuiden van Overveen (ter hoogte van Elswout) is ze van oost naar west nog geen kilometer breed.

In het brede deel (Bloemendaal-Overveen) is de gemeente 5,5 kilometer breed. De gemeente is dun bevolkt omdat een groot gedeelte van de oppervlakte van de gemeente uit ongerepte duinen bestaat. De gemeente heeft nu ca. 17.000 inwoners. De dorpen waar de bebouwing dicht is, liggen aan de oostelijke duinrand.

Buitenplaatsen

De gemeente Bloemendaal is bekend om haar vele buitenplaatsen en landgoederen, zoals Vogelenzang, Woestduin, Vinkenduin, Leyduin, Boekenrode, Elswout, Saxenburg, Hartenlust, Zomerzorg, Duin en Daal, Wildhoef, Veen en Duin, Sparrenheuvel, De Rijp, De Beek, Buytentwist, Duinzigt, Vaart en Duin, Elswoutshoek.

Veel van deze gronden zijn verkaveld (Boekenrode, Hartenlust, Saxenburg, Zomerzorg, Wildhoef, Veen en Duin). Andere zijn min of meer in hun oorspronkelijke staat gebleven. Het huis kreeg veelal een andere bestemming. De gronden zijn als landschapspark te bezoeken (Huis te Vogelenzang, Leyduin, Vinkenduin, Woestduin, Elswout).